Met ander woorden, wat is wolvet of wat is lanoline?
Wolvet en lanoline worden in het dagelijkse taalgebruik door elkaar gebruikt en eigenlijk is dat geen probleem, maar voor specialisten is er toch een ietsiepietsie verschil.
Voor wol gekaard en/of gekamd en gesponnen wordt is wassen eigenlijk noodzakelijk. Het wolvet komt daarbij bovendrijven en kan dan verzameld worden. Na het zuiveren van het wolvet blijft er lanoline over.
Wat zijn die verontreinigingen en wat is lanoline dan?
We vergelijken de situatie even met ons eigen haar.
Haar groeit uit een haarzakje. In het haarzakje komt ook een talgklier uit. De talg, het huidsmeer, maakt het haar vet maar ook water- en vuilafstotend, beschermt het haar en de huid tegen uitdroging zodat de huid en het haar soepel blijven. Talg bestaat o.a. uit verschillende soorten vetten, oliën en wasachtige stoffen.
In de huid zitten ook zweetklieren. De talg en het zweet zorgen voor een milieu waarin goede bacteriën, die ons beschermen tegen schimmels en ziektekiemen, goed kunnen leven en zich vermeerderen. Omdat de meeste mensen hun haar regelmatig wassen zit er weinig stof en ander vuil op het haar.
Bij schapen spreken we van lanoline in plaats van talg. Dit lanoline heeft een iets andere samenstelling dan de talg bij de mens, maar gelijkt er dus wel erg op. Elk zoogdier heeft een eigen samenstelling van de talg, waardoor men er soms een andere naam aan geeft, voor de rest is er weinig verschil.
Omdat (gezonde) schapen veel lanoline produceren en hun wol nooit wassen vormt lanoline samen met het zweet, stof en de huidbacteriën het wolvet. Dit wolvet zorgt niet enkel voor het vet aanvoelen van de wol maar de erin levende bacteriën veroorzaken ook de typische geur van die vette wol.
De samenstelling van de bacteriën op de huid van angorageiten, alpaca’s, paarden, …, is anders en verklaart ook het verschil in geur van de dieren.
De verontreinigingen in het wolvet zijn dus bacteriën, zouten van het zweet en stof.
En lanoline? Lanoline is dus wat er overblijft na het reinigen van het wolvet.
Als je zelf lanoline uit vette wol wilt oogsten wees dan zeker dat er geen pesticiden gebruikt werden. Insecticiden worden dikwijls gebruikt tegen de wolvlieg. Soms is het behandelen tegen luizen of (poot-)schurft noodzakelijk om de schapen gezond te houden.
Wolvet smelt bij ongeveer 40°C. Spoel je vette wol met water van ongeveer 45°C en haal de wol uit dat warme water dan blijft er, na afkoelen, dicht bij het wateroppervlak, een vetrandje op de waskom achter. Dit zou lanoline moeten zijn, die nog wel wat onzuiverheden kan bevatten. De zouten van het zweet zijn opgelost in het water en zand en andere deeltjes bezinken voor het grootste gedeelte.
Het wolvet uitspoelen moet met 45°C warm water gebeuren. Laat je het spoelwater te veel afkoelen dan slaat het wolvet weer neer op de vezels. Uiteraard ga je bij deze temperatuur de wol niet te veel bewegen om er geen vilt van te maken.